امام علی علیه السلام مثالهایی از عباراتی عام در قرآن مثال میآورند که معنای خاص دارند. مثالهای حضرت عبارتاند از:
الف) در آیه ” يٰا بَنِي إِسْرٰائِيلَ اُذْكُرُوا نِعْمَتِيَ اَلَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ”، منظور برتری قوم بنیاسرائیل بر کل مردم تاریخ نیست. بلکه بر مردم زمان خودشان است.
ب) آیه ” إِنَّ اَللّٰهَ اِصْطَفىٰ آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْرٰاهِيمَ وَ آلَ عِمْرٰانَ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ” نیز دلالت بر برتری آل ابراهیم و آل عمران بر کل مردم تاریخ نیست. بلکه نشان از برتری مردم زمان خود دارد.
ج) منظور از “کل شیء” در آیه “وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَهٰا عَرْشٌ عَظِيمٌ”، این نیست که همه چیز به ملکه سبا داده شده است. بلکه منظور این است که چیزهای زیادی به وی داده شده است.
د) منظور از آیه “تُدَمِّرُ كُلَّ شَيْءٍ بِأَمْرِ رَبِّهٰا” این نیست که باد عذاب قوم عاد همه چیز را خراب کرد. بلکه مفهومش این است که بسیاری از چیزها را خراب کرد.
متن روایت:
سَأَلُوهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ عَنِ اَلْخَاصِّ وَ اَلْعَامِّ فِي كِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَى فَقَالَ إِنَّ مِنْ كِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَى آيَاتٍ لَفْظُهَا اَلْخُصُوصُ وَ اَلْعُمُومُ وَ مِنْهُ آيَاتٌ لَفْظُهَا لَفْظُ اَلْخَاصِّ وَ مَعْنَاهُ عَامُّ وَ مِنْ ذَلِكَ لَفْظٌ عَامٌّ يُرِيدُ بِهِ اَللَّهُ تَعَالَى اَلْعُمُومَ وَ كَذَلِكَ اَلْخَاصُّ أَيْضاً فَأَمَّا مَا ظَاهِرُهُ اَلْعُمُومُ وَ مَعْنَاهُ اَلْخُصُوصُ فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ – يٰا بَنِي إِسْرٰائِيلَ اُذْكُرُوا نِعْمَتِيَ اَلَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ فَهَذَا اَللَّفْظُ يَحْتَمِلُ اَلْعُمُومَ وَ مَعْنَاهُ اَلْخُصُوصُ لِأَنَّهُ تَعَالَى إِنَّمَا فَضَّلَهُمْ عَلَى عَالَمِ أَزْمَانِهِمْ بِأَشْيَاءَ خَصَّهُمْ بِهَا مِثْلُ اَلْمَنِّ وَ اَلسَّلْوَى وَ اَلْعُيُونِ اَلَّتِي فَجَّرَهَا لَهُمْ مِنَ اَلْحَجَرِ وَ أَشْبَاهِ ذَلِكَ وَ مِثْلُهُ قَوْلُهُ تَعَالَى: إِنَّ اَللّٰهَ اِصْطَفىٰ آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْرٰاهِيمَ وَ آلَ عِمْرٰانَ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ أَرَادَ اَللَّهُ تَعَالَى أَنَّهُ فَضَّلَهُمْ عَلَى عَالَمِي زَمَانِهِمْ وَ كَقَوْلِهِ تَعَالَى: وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَهٰا عَرْشٌ عَظِيمٌ يَعْنِي سُبْحَانَهُ بِلْقِيسَ وَ هِيَ مَعَ هَذَا لَمْ يُؤْتَ أَشْيَاءَ كَثِيرَةً مِمَّا فَضَّلَ اَللَّهُ تَعَالَى بِهِ اَلرِّجَالَ عَلَى اَلنِّسَاءِ وَ مِثْلُ قَوْلِهِ تَعَالَى: تُدَمِّرُ كُلَّ شَيْءٍ بِأَمْرِ رَبِّهٰا يَعْنِي اَلرِّيحَ وَ قَدْ تَرَكَتْ أَشْيَاءَ كَثِيرَةً لَمْ تُدَمِّرْهَا